Wiśnia nadwiślanka
Wiśnia nadwiślanka jest lokalnym typem wiśni sokowej, występującym w pasie nadwiślanym, od Ożarowa do Lipska. Nadwiślanka ma owoce wyraźnie mniejsze od owoców odmian uprawnych, o intensywniejszej barwie – od ciemnoczerwonej do bordowej, taki sam kolor ma jej sok. Charakteryzuje się ona także intensywnym, lekko cierpkim i mocno kwaskowatym smakiem. Nadwiślanka jest owocem idealnym do wszelkiego rodzaju przetworów jest o wiele bardziej aromatyczna i bogata w smak – niż inne popularne odmiany wiśni. Dla porównania: zbiory nadwiślanki zaczynają się, gdy ekstrakt wynosi 16 brixów, w przypadku innych odmian granica ustalona jest na poziomie 14 brixów. Nadwiślanka zbierana jest między 5 lipca a 5 sierpnia – ręcznie lub mechanicznie. Gdy oderwie się szypułkę, z owoców wycieka odrobina soku, który zmienia się w galaretkę – jest to także charakterystyczna cecha nadwiślanki.
Wiśnia nadwiślanka znana jest też pod nazwami: słupska, słupianka lub słupiec, od nazwy miejscowości Słupia Nadbrzeżna, gdzie na początku XX w. pojawiły się jej pierwsze nasadzenia. Historia uprawy tej bardzo ciekawej wiśni sięga około 120 lat wstecz. Za ojca jej dzisiejszego sukcesu można uznać Teofila Zająca, właśnie ze Słupi Nadbrzeżnej, który jako pierwszy posadził większą liczbę drzewek nadwiślanki – a nabył je od ziemianina Leszczyńskiego (na terenie dawnego majątku Leszczyńskich do dziś rozciągają się wiśniowe sady). Informację tę potwierdził Czesław Mikołajek ze wsi Nowe w gminie Ożarów. Wspomina on, że wiekowy już Teofil Zając urzeczony walorami owoców swojej wiśni, namówił w 1925 roku dyrektora szkoły w Słupi Nadbrzeżnej, Jana Krupę, aby pomógł w obsadzeniu wisienkami drogi do Tadeuszowa i wysłał do pracy swoich uczniów. Pan Czesław był wówczas jednym z młodziaków uczestniczących w akcji. Szybki rozwój uprawy wiśni nadwiślanki nastąpił w okresie międzywojennym, kupcy brali jej owoce „na pniu”. Zwiększający się areał nasadzeń zmusił producentów do poszukiwania nowych kanałów dystrybucji. Jednym z nich okazała się droga wodna: statki kursujące na trasie Warszawa – Sandomierz regularnie zabierały transport wiśni do stolicy.
Od 16 grudnia 2009 r. wiśnia nadwiślanka posiada oznaczenie Chronionej Nazwy Pochodzenia. Oznacza to, że uprawnienia do produkcji tego produktu mogą otrzymać jedynie producenci w ściśle określonych rejonach województw: mazowieckiego (gminy Lipsko, Sienno, Solec n/Wisłą), świętokrzyskiego (gminy Ożarów i Tarłów) i lubelskiego (w powiecie kraśnickim, gmina Annopol). Pod chronioną nazwą mogą być sprzedawane wyłącznie owoce wiśni uzyskane z drzew wiśni sokówki odroślowej. Owoce wiśni nadwiślanki zbierane do jedzenia muszą być zrywane ręcznie. Niezależnie od przeznaczenia owoce muszą być pakowane do odpowiednich opakowań bezpośrednio w miejscu zbioru dla zachowania odpowiedniej jakości produktu i umożliwienia kontroli nad pochodzeniem.
Region: lubelskie, mazowieckie, świętokrzyskie
